donderdag 29 oktober 2009

Glad Ijs ontleed: Paul Jesters Familieportret (1)

Natuurlijk mijn favoriet. En het wil lukken, door de setting leek het net of sommige dingen echt voor mezelf van toepassing was. Paul Jester is de terugblik naar een herkenbaar verleden voor iemand uit de provincie. Toen het stadsleven je geest niet vertroebelde en je onschuldig genoot van de dagdagelijkse dingen des levens.
- De cover: jammer genoeg had Tronchet de reeksnaam Jean-Claude Tergal in de tekening geplaatst, waardoor digitaal opkuisen zo goed als onmogelijk is. Normaal loopt de tekening door (ook op de achterkaft), zij het gefilterd door een doorschijnende lichtbruine achtergrond. Dat werd in deze editie gekortwiekt uit praktische overwegingen. Zonde. Je ziet Moekes hand reeds richting Paul uitgaan.
- De titelpagina: Portraits de famille, wordt vanzelfsprekend Het familieportret, zij het in enkelvoud. Moeke heeft Paul terechtgewezen!
- Pag 2: daar staan ze weer. De volwassen Paul versus zijn puberale versie. Is hij niet schattig wanneer Moeke bejubeld wordt?
- Pag 3: de spreuk "Quand je vous ai donné un peu de plaisir, j'en ai beaucoup." Bij gebrek aan een goede Bond zonder Naam-gids is het het thuis tikkende klokje geworden. Zelfs de pointe die eraan gekoppeld was, heb ik met moeite kunnen behouden. Die beschrijving van het huiselijke leven, doet me volledig aan mijn grootmoeder denken. De geordendheid. Het gecrocheerde namaakschilderij (oeps, zoiets hing thuis ook: een Frans Hals!). En zie de gedetineerde sukkelaar zitten, helemaal neerslachtig.
- Pag 4: met ijzeren hand regerend terwijl ze een rubberen handschoen draagt! Een moeder volledig geobsedeerd door reinheid. Heb ik er daarom een afkeer van? Had ik me een ergere fout kunnen bedenken dan Paul Pascal te noemen? Pascal Brutal vertalen/letteren gelijktijdig met Paul jester: uit den boze!
- Pag 5: na de vuiligheid een tweede demon die opdoemt, de wanorde!
- Pag 6: de luiheid. Het driekoppige monster is compleet. Sluipt daar Belgian Asociality in de tekst?
- Pag 7: natuurlijk moet dat tegenpruttelen zijn, maar tegenpeuteren is hier van toepassing! Orwell resoneert: Big Mother is watching you! (ipv "Ma mère dirige vraiment le monde!")
- Pag 8: Au pays d'Héloïse wordt In het land van de mijnen, gepikt van Martin Grays boek, hier toepasbaar vanwege de setting! Bij Jean-Claude in de mijnstreek in het Noorden van Frankrijk, in deze versie vergelijkbaar met de Limburgse mijnstreek. De taxichauffeur vraagt 2,50 Franse Franc, het leek me leuker dat Paul opvangt anderhalve Zbork te moeten betalen. Het maakt diens geestelijke ruimtereis echter. De Armstrong-verwijzing is ook bijgevoegd, net zoals dat er specifieke Franse zaken in de vertaling verdwijnen. "Een plek die iedereen op zijn minst in zijn leven één keer moet bezocht hebben." De terril van Zolder is een natuurgebied geworden. Zelf al een mythisch plekje om te beklimmen. Pauls verwondering is begrijpelijk.
- Pag 9: de grap rond "mineurs" ging verloren. Het woordspel rond mijnwerker/minderjarige viel moeilijk te rijmen met het geheel. Het werd: "Jong en oud. Vader en zoon. Want ieder de zijne werkte mee in de mijnen." Tante Héloïse werd omgedoopt tot Tante Diane. Als dat mijn zus niet is? Nu begrijp je waarom dit het paradijs is voor de jonge Paul.
- Pag 10: het ziet er onwaarschijnlijk uit voor de jeugd van tegenwoordig, maar de oertijd leverde zo'n toiletten op met het zwarte gat! Al is Tronchets wanstaltig, toch schuilt er een zekere poëzie in zijn beschrijving. Een knipoog naar Asterix. Het nichterige verhaal: eau de toilette is natuurlijk concreter dan toiletwater. Wat kon ik anders doen?
- Pag 11: blijkbaar is terril niet opgenomen in de Van Dale. Omdat de uitgever rekening houdt met de 'onwetende' Nederlander werd dit woord vervangen door 'steenberg'. M'enfin! In De vicieuze cirkel (gesloten circuit/circuit fermé) loopt mijn vader rond. Nu nog verzamelt hij allerlei prullaria en kan daar onmogelijk afstand van doen. Aandoenlijk. Waar blijft de tijd van de openbare storten, toen je d'r nog kon 'snuisteren' en schatten vinden!
- Pag 12: een slopende moeke, doordat ze alles letterlijk neerhaalt. Maar soms is ze erg zenuw-slopend. En zo leerde ik wat formica is. Formica is een merknaam voor een vezelversterkte kunststof. Het weerkerende thema van de strip is de wereld met Pauls moeke aan het stuur. Hoe zou de wereld er dan uitzien? De Hallen van Bercy worden Het Volkshuis te Brussel, een schandelijk wegvagen van een architectonisch patrimonium!
- Pag 13: "La tournée des bons voeux - Ik verwens al die wensen. Oké, dat Paul beroepsmatig die keuzes voorspelt... D'r is een verschil tussen pompier, pilote de course, cosmonaute, vendeur de drogue en uitgever, stripwinkelier, vertaler en drugsdealer. De eersten zijn véél avontuurlijker! Tonton Alfred heet Nonkel Marc. Als dat mijn broer niet is? Tante Olga daarentegen wordt gekoppeld aan Tante Christiane/Chris. Ook die bestaat echt (als tante).
- Pag 14: Oncle jovial wordt nonkel Marcel (de vader van mijn neef)! Die staat in mijn herinnering altijd te tuinieren.
- Pag 15: de geniepige buren die achter het raam alles in de gaten houden wat er in de straat gebeurt. Demeuleneire, Dobbelaere, Laevens. Foei!
- Pag 16: de zinspeling met de suikerbonen. Zelfs in het Frans voel je een gemis. Net zoals de woordgrapjes in Les blagues de papa. Ik heb het proberen te benaderen, met moeite. Vertaalbaar is het wel, maar de situatie is minder aanvaardbaar (misschien ook omdat die terminologie thuis niet zo gebezigd werd).
- Pag 17: wat je met valse tanden al niet kan doen! Bweuark.
- Pag 18: Vue sur mère - Moeders mooiste. Mère-mer, nog zo'n woordspeling, grrr. Deze pagina moet je vergelijken met de promo-Glad IJs-folder. Voor de reclameflyer werd één pagina vertaald/geletterd ver voor het definitieve werk afgeleverd werd. Vandaar dat er kleine verschillen tussenzitten. Zoeken maar!
- Pag 19: Le lapin de ma grand-mère / Watership down. Wie herinnert zich niet de lieflijke konijntjes toen Art Garfunkel een wereldhit scoorde met Bright eyes. Natuurlijk is het 'leven leiden'. Gezien de lijdensweg was de lange ij beter van toepassing. Dus dit was een bewuste fout!
- Pag 20: toch grappig, die parallellen tussen Witje en Pauls grootmoeder. Big Jim tegenover Major Jim. Voor Action Man er was, mocht elke jongen het (hopelijk) stellen met een Big Jim. Een forse stoere gast die Ken van Barbie zo op zijn bakkes geeft!
- Pag 21: het ijzeren kriuis... Het zit 'm onbewust in de kleine lettertjes. Da's niet bedoeld, die typfout! De Jesters blijken dus te wonen in de Pleinstraat 1, te Houthalen (wel degelijk in de mijnstreek). Da's wat anders dan 59790 Ronchin.
- Pag 22: zie je, da's het geniale van Tronchet. Die vluchtige anekdotes lijken slechts los aan elkaar geplakt, tot hij verrassend de pointe van een ander verhaal wederom koppelt aan iets wat we voorheen gelezen hebben (zijn oma's graf versus het kooitje van Witje).
- Pag 23: Alex en Odilon worden Willy en Lisette. Van al mijn nonkels is Willy de enige die niet in de mijn heeft gewerkt! Het avontuur hebben ze niet beleefd, maar samen zijn ze nog altijd!
- Pag 24: Rijmen met slijmen, onmogelijk te vertalen. Dus slikken maar wat er nu staat!
Ziezo, da's de helft. Morgen of overmorgen meer!

woensdag 28 oktober 2009

Glad IJs - Vunzige Va

Voor wie Vunzige Va op een andere manier wil lezen, kan volgende handleiding gebruiken.
- De naam: Pervers Pépère werd oorspronkelijk in het Nederlands als Koos Voos omgezet. Duidelijk een signaal van boven de Moerdijk, het vozen wordt in de Zuidelijke Nederlanden minder gehanteerd. Iets dat niet assoneert, maar wel allitereert en even vettig klinkt: Vunzige Va. De flasher of streaker die te pas en te onpas zijn jas openstrekt, is vunzig in gedrag, va-derlijk qua leeftijd! De toevoeging van een titel als Zet zijn beste peentje voor, je kan je zo inbeelden welke peen dat is!
- Het titelblad: Het meisje krijgt een wellustig gevormd voorwerp van de Vunzige Kerstman: "Je dis maman". Het etiketje werd veranderd in iets schunnigers.
- Pag 2: Ja, de lettering heb ik ook voor mijn rekening genomen. Een makkie zou je zeggen. Vergeet het maar, de pagina's waarop bijna niks gezegd wordt bevatten nog altijd kleine tekens of onomatopeeën die omgezet dienden te worden. En als je d'r dan eentje had zonder ook maar één letter om te veranderen, dan verloor je de tijd achteraf door pietluttig prulwerk. Eén illustratie die uiteindelijk veel tijd in beslag nam. Enerzijds door het biologie-opzoekingswerk, anderzijds door het minutieus letteren.
- Pag 3: Pas halfweg het boek leek het gepast om een extra meerwaarde te bieden door titels toe te voegen. En liefst titels die betrekking hebben op (één van) de gag(s) op die welbepaalde pagina. Zo wordt een herdruk toch exclusiever. Vunzige Va geeft zichzelf bloot is gezien diens gedrag vanzelfsprekend.
- Pag 4: Vunzige Va's koekje van eigen deeg. Hoe ons oudje de ergernis van een voorbijganger tracht op te roepen, hij komt er veelal zelf bekaaid vanaf.
- Pag 5: Vunzige Vla, richtend naar de komische in de derde gag. De lettering gebeurt in Quark Express. De uitgever bezorgt de visuele fiche in lage resolutie waarop ik dan moet werken. De lage resolutie heeft als nadeel dat je nooit precies de omlijningen kan zien. De gepixeleerde schermafbeelding maakt het moeilijk om 100% zeker te zijn of je iets wel degelijk in het midden geplaatst hebt. Dat zie je aan de boehoe van Toulouse. Gefrustreerd stel je achteraf vast dat het niet netjes gecentreerd staat. Bovendien stond op deze fiche ook nog eens de integrale Franse tekst op de originele tekeningen, waardoor die eerst allemaal weggewerkt dienden te worden. Prulwerk waar je je in principe niet mee bezig zou moeten houden. Wat kan er dan immers gebeuren? Veranderingen die je aanbrengt worden bij de opmaak domweg vergeten, omdat ze de Nederlandse tekst er niet overplakken. Zo is de HA HA in het laatste kadertje niet gecorrigeerd met mijn lettering. Grrr.
- Pag 6: Vunzige Va-che qui rit, een makkelijk woordspelletje voor een simpele grap. Het legionairsliedje was à l'improviste. Zo lang er maar worst in voorkomt en het rijmde!
- Pag 7: Verse Vunzige Va, de allusie op 'verse vis' is vlug gemaakt.
- Pag 8: Vunzige Va valt van zijn stokje, letterlijk en figuurlijk.
- Pag 9: Vunzige Va-Ha-Ha, duidelijk om de lach al op voorhand op te wekken.
- Pag 10: Daar valt nu eens echt niks zinnigs over te zeggen.
- Pag 11: Eindelijk scoort Vunzige Va, ook hier, niet alleen letterlijk, ook figuurlijk.
- Pag 12: Vunzige Va pijpt graag, daar hoeft geen tekeningetje bij. Gezien de vele Franse WC-teksten, geeft dat veel vrijheid om d'r ander spul in te stoppen. Bijvoorbeeld Tintin sucks; de rukker zou... kunnen zijn; dek de Decker; het gebroken hartje met initialen; 29 juni een gewone verjaardag?
- Pag 13: Vunzige Va gekiekt, kijk naar het vogeltje, gezien dit een halve fotoroman is. De krant heeft het oorspronkelijk over Il sodomise son berger allemand sous les yeux de ses huit enfants en daarna nog twee variaties op hetzelfde thema. Fritzl leek de geknipte persoon om hem te vervangen op de frontpagina.
- Pag 14: Vunzige Va als spuitgast, wanneer hij naar de spermabank gaat! De namen van boeken op e kast waren vlug veranderd. Het uiteindelijk gekozen magazine dat het meest de lust opwekt heet Valeurs actuelles en wordt van bevriend tekenaar Albert en C°. Niets zo opwindend!
- Pag 15: Vunzige Va heeft er zin in. En blijkbaar inspireert hem dit bepaalde prentenboek enorm.
- Pag 16-17-18: na de Va, nu dus ook Vunzige Ma.
- Pag 19: Vunzige Va laat een ballonnetje op. Inderdaad, Gotlibs humor is niet altijd even verfijnd.
- Pag 20: Vunzige enigmata, ik vermoed gekozen om te verwijzen naar stigmata. En enigma ligt me nauw aan het hart.
- Pag 21: Vunzige Va in de val. In een pre-Dutroux-tijdperk kon duidelijk véél!
- Pag 22-23: te flauw (Op het rechte padvinderspad vond ik wel goed gevonden).
- Pag 24: Vunzige sla, dat blijkt die slakken duidelijk slecht te bevallen.
- Pag 25: Een hondse Vunzige Va. Op z'n hondjes.
- Pag 26: Vunzige Va in het verweer, alluderend naar het verzet in de oorlog, waar onze 'held' zijn invaliditeitskaart aan te danken heeft.
- Pag 27: I'm a lonesome Vunzige Va, met zoiets als titel weet je al hoe het eindigt!
- Pag 28-29: Vunzige kaka. Dat was duidelijk ongeïnspireerd.
- Pag 30: Sneeuwwitje en de zes Vunzige Vakes. Wat is een zoekrobot toch handig. Even surfen en je krijgt de Nederlandstalige equivalent die gezongen werd in onze Disney-versie. Dus het liedje klopt als een bus!
- Pag 31: Vunzige Va uit de jungle, George of the Jungle is niet ver af. Phi of het Gulden Getal, na biologisch opzoekingswerk, werd me nu een wiskundig vraagstuk voorgeschoteld. Dat resulteerde in de Gulden Snede!
- Pag 32-33-34: Vunzige Vulva. Soms ontgaat me de humor er ook van.
- Pag 35: Super-Vunzig-Man. Ocharme, tijdens het herlezen een typfout herkennen. een rondslinderend glijmiddel. En nog geen zin verder opgmerkt, hoera. Duidelijk bij de pinken!
- Pag 36-37: Dokter Va en Mister Vunzig. Merk de woordenvloed op, een tsunami! Dit geeft natuurlijk eindelijk wat mogelijkheden om te spelen met taal en referenties zoals: Gorilla's in de mist; Shall it you sausage (zal het u worst wezen); Beat it (viva Michael); Bryan Singer (de man van The usual suspects voor de line-up die volgt); Like a virgin van Madonna; Hamlet; Thriller; de 'ont'knoping; geen doekjes om winden.
- Pag 38: Vunzige Va legt alle kaarten op tafel. In dit geval een verzameling Bidprentjes (waarnaar verwezen wordt op het einde van de voorgaande gag.
- Pag 39: Pervers Pépère a-t-il une âme? wordt De hamvraag: Hoe heilig is Vunzige Va? Zielig, hè? Ik voeg er -om de flauwe titel te compenseren- vlug nog iets rechts onderaan toe dat niet in de Franse editie stond. Voor de hobbyisten.
- Pag 40: Vunzige Va bevecht onrecht, want zo onschuldig zijn pastoors duidelijk niet.
- Pag 41: Vunzige Va die in den hemelen zijt. God trekt een lijntje.
- Pag 42-43: De eerste lezing van Vunzige Va van Nazareth. "Zijn volgelingen volgden Vunzige Va's vriendelijk verzoek..." Daar kik ik op. Voor de rest: typisch Frans gelul waar Gotlib mee uitpakt, al zet hij zichzelf te kijk door constant te beklemtonen hoe artificieel hij de plot rekt. En nog zo'n klassieker: "Begaf Vunzige Va zich op glad ijs?"
- Pag 44-45: De tweede lezing van Vunzige Va van Nazareth. Weinig creativiteit in de slaafse vertaling (Red Bull geeft je vleugels; in de grond zakken van schaamte).
- Pag 46-47: De Vunzige Peetvader, The Godfather. Na biologie en wiskunde was het nu de beurt aan godsdienstwetenschappen om me in te verdiepen. Pseudepigrafen, ze bestaan wel degelijk: Bij de pseudepigrafen van de Bijbel gaat het om religieuze geschriften die door het jodendom en het christendom zijn verworpen vanwege de inhoud ervan die in grote mate strijdig zijn met de (orthodoxe) leer van de respectievelijke godsdiensten. Blijven over: Studio Brussel, de bewuste tekstspiegeling op kadertje 2 van pagina 47; de Ikea-tafelen; Haddock; Guust -Nou moe- Flater en DDT met Zal 't gaan, ja? Pagina 47: geboodschap, zucht.
Tot zover deze lezing. Morgen het eerste deel van Paul Jester 2.

Magie of werkelijkheid? Artemis Fowl!

Uitgever Daedalus heeft zo'n patent op sprookjesachtige verhalen gecombineerd met obscurantisme: Tir Nan Og en Codex Angelicus. Twee werelden die naast elkaar leven (wij tegenover fantasywezens) met slechts zelden letterlijk voor de mens geziene of zichtbare actie. D'r is er geeneen die kan tippen aan het genie van Artemis Fowl. Gek genoeg heb je meteen sympathie voor deze meesterschurk. Terwijl hij de Elfen/Trollen/Dwergen wil belazeren, verliezen we steeds meer ons goedhartige vertrouwen in dit broekventje. Hoe durft Fowl net een aandoenlijke elf te gijzelen die militaire opdrachten uitvoert om de discrepanties tussen die twee werelden weg te werken! Artemis heeft er uiteindelijk een schitterende, egoïstische reden voor die nu eens niet draait rond persoonlijke verrijking. Emotioneel! Deze verstripping is uitermate intelligent, vif, overdondert annex verwondert je door diens inventiviteit. Al de bedachte wezens met hun mogelijkheden (de graafdwerg) en het ElFBI, je moet het verzinnen! Da's de kracht van Eoin Colfers verbeelding en diens schrijfwijze. De verstripping vult dat fantasierijke gegeven aan. Door het selecte gebruik van de spitse taal en met even krachtdadige tot leven geroepen papieren personages. Artemis Fowl is een unieke strip die vorig jaar wegzonk in de zee van middelmatigheid. Laat hiermee diens blazoen terug opgepoetst worden! Want dit verdient méér.
- Artemis Fowl
- Durbuy - De kleinste stad ter wereld
- Moeder, kom thuis
- Paul Jester 2
- Smurfen 3
- Vunzige Va
- Wegen van de Heer 1
Haal trouwens toeters en bellen boven want met De Wegen van de Heer heb ik net de 8.000ste bespreking toegevoegd op de website van Het B-Gevaar. Nog 5.750 titels te gaan... Ooit.

Miami Vice 5.5 - Borrasca

Een aflevering zonder Don Johnson (wat doet die foto hier dan?), het kan dus duidelijk. Pink Floyd met Dogs of war en Sinead O'Connor met I Want Your Hands On Me. En zeggen dat ze pas in de jaren negentig pionierden met muziek te integreren in TV-reeksen!
"In a marketplace in Little Caribe, two groups of dealers begin a deal [Dogs of War], but there’s a problem. The buyer, De La Cart, has only brought half the money that was agreed upon. He also insults the sellers, calling them peasants. Their retaliation for his arrogance is repaid in a hail of automatic gunfire. After he’s shot down in the street, the seller walks away, dropping a dead chicken on the body."
Miami Vice. Seizoen 5. Aflevering 5. Borrasca. 1988.

Extra Stripmuur: Corto Maltese

Goh, quai des Péniches of de Akenkaai, je rijdt er toch elke dag in of voorbij wanneer je ongekende sluipwegen wil uittesten op je vaste woonwerktraject! Brussel Stad heeft dus een nieuwe muur toegevoegd op haar parcours, wederom uittrekkend naar de buitenkant van de kleine ring. Ben benieuwd wanneer ik me aan de verplaatsing waag om de gevel in 't cort te bezichtigen.
Stripmuur Corto Maltese. Akenkaai. 1000 Brussel.

dinsdag 27 oktober 2009

John the Fool is back

Begin met het einde en eindig met het begin, Jodorowsky verpakt het verhaal ijzersterk en zorgt ervoor dat we kruipen in het vel van die schlemiel, terecht bestempeld als een detective klasse B, zijnde John Difool. Logisch dat hij met zo'n rotklus -op het eerste zicht makkelijk verdiend geld- opgezadeld zit en hij zich ongewild al nieuwe vijanden maakt. De politie tracht de ware toedracht achter zijn fictieve zelfmoord te achterhalen. Wie wil Difool om zeep helpen. Net als de politie wordt ook de lezer voor de gek gehouden. Difool heeft immers nog belangrijke informatie op zak, een kleinood waar heel wat figuren naar op zoek zijn, een magisch element met immense krachten. Vanaf dan is het hek van de dam en sleuren Jodo en Moebius ons mee in een weergaloze thriller met fantastische proporties. Wil je weten wie John Difool daadwerkelijk is? De Incal zal het jou zeggen en wie weet herken je er elementen van jezelf in. Is de Incal een spiegel? Hoewel het vaak een ruimtelijke, kale bedoening is die Moebius weergeeft, is hij op zijn best in overgearceerde passages waarbij het licht zelfs zonder kleur de omgeving overbelicht (plaat 26). Wat begint als een gewone detective, ontpopt zich tot metafysisch verhaal.
- Conan 3
- Final Incal 1
- Kaliber 6 - Mist op de brug in Bihac
- MW 1
- Okko 5
- Okko Dossier-editie 5
- Pema Ling 5
- Prometheus 1

Miami Vice 5.4 - Bad timing

Het proces, Don Johnson kraaknet in het wit terwijl het verhoor in een duister kot plaatsvindt. Het opmerkelijkst is Melissa Leo op de casting rol: later een belangrijke pion in flikhit Homicide life on the street.
"Crockett is ordered to take time off and recuperate from his ordeal, but his vacation is cut short after when the girl he has just met is kidnapped by 3 homicidal prison escapees."
Miami Vice. Seizoen 5. Aflevering 4. Bad timing. 1988.

maandag 26 oktober 2009

Orbital

Optimisme alom voor deel 2. "Had scenarist Runberg Kleokalt, Mezoke, Ifken en Schwigo Morrs echt niet gewoon Jan, Piet, Joris en Corneel kunnen noemen? De complexiteit van al die namen en personages maakte het er niet makkelijker om. Wie behoort tot welke groep? Waar komt deze of gene vandaan? Toch heb je daar uiteindelijk niet zo'n last van. Wat in het eerste deel moeilijk lag -eveneens de namen van rassen, planeten en figuren- ebt hier weg doordat alles zich concentreert rond de ultieme confrontatie. Je voelt de dreiging gaandeweg groeien, de spanning stijgt ten top en de climax is bevredigend. Orbital 2 is een spannende actiestrip met mooi tekenwerk, vooral wanneer Pelle explosieve silhouetten toont bij lichtgevende uitbarstingen." Doet deel 3 het even goed?
- Battle Angel Alita 9
- Franka 20 Dlx
- Franka 20 HC
- Franka 20 SC
- Herinneringen 2 (Taniguchi)
- Orbital 3
- Urbanus 135

Miami Vice 5.3 - Heart of Night

Met Joe Cocker op de achtergrond betwijfel je de juiste muziekkeuze. Naar het einde wordt dat rechtgezet met een vrolijke Joan Armatrading.
"Castillo grapples with his emotions while protecting his ex-wife from a drug kingpin who’s trying to kill her and her current husband."
De foto hiernaast is niet van de Hulk!
Miami Vice. Seizoen 5. Aflevering 3. Heart of Night. 1988.

zondag 25 oktober 2009

Van Rusland naar de samoerai!

Vatine laat nog eens van zich horen: "Op zich een vergeet-me-weltje pulpverhaal dat zo achter de kiezen zit. En toch stoort dat niet want Vatine en Jian Yi bezorgen je een heerlijk halfuurtje wegleesplezier met mooie beelden (de warme opener) en een sterke visuele decoupage. Vatine heeft Jian Yi duidelijk strak bij de hand gehouden. Soms is de artieste zelfs te krachtig in de 'illustraties' (de olifant- en junglescène op 40-41) waardoor je ontgoocheld bent wanneer ze slects gewoon voor efficiëntie gaat. Spannend." Zo hoef je naar de eerste titel in het volgende rijtje niet door te klikken.
- 9 tijgers 1
- Apostata 1
- Boven de wolken Box
- Champions 16
- Cowboy John 1
- Hiroshima - Gen Barrevoets 4
- Ibicus Integraal
- Ibicus pakket
- Lefranc 20
- Legenden van Troy - Tykko 1 HC
- Legenden van Troy - Tykoo 1 SC
- Monsters vs Aliens 2
- Opaal 1 HC
- Opaal 1 SC
- Smurfen 1
- Smurfen 5
- Sombrero Zwarte Reeks 138
- Sombrero Zwarte Reeks 142
- Verborgen Geschiedenis 12
- Wouden van Opaal 1 HC
- Wouden van Opaal 1 SC

Miami Vice 5.2 - Redemption in Blood

Spannend nu de confrotatie Crockett/Burnett zich voordoet met Ricardo Tubbs die Sonny terug op aarde wil. Matt Frewer is de acteur die opvalt, altijd in het geheugen blijven steken als Max Headroom (Paranomia). En terwijl de vervaagde herinneringen terug een plaats verwerven, schalt Peter Gabriels Don't give up door de boxen. Zullen zijn politievrienden klaarstaan and has he got friends?
"As drug lord Crocket's memory gradually returns. Tubbs feels his partner has gone bad and must be destroyed. "
Miami Vice. Seizoen 5. Aflevering 2. Redemption in Blood. 1988.

zaterdag 24 oktober 2009

The Transporter 3

Alleen al voor Jason Statham en de explosieve... explosies kijk je. Het moet er allemaal zo knallend en spectaculair uitzien dat de flitsende beelden je netvliezen eerder hinderen dan aangenaam overdonderen. Rustmomenten zijn er niet om de actie begrijpelijk te kunnen volgen. De plezantste scène is alvast het moment wanneer Statham/Martin een BMX steelt en een auto die doorheen smalle straatjes rijdt, noodgedwongen achtervolgt. Fun met een 10 qua overdrijvingsgraad. "Frank Martin komt voor de heftigste rit van zijn leven te staan, als hij onder zware druk de ontvoerde dochter van de Oekraïense Minister Leonid Vasilev moet vervoeren. Niet alleen zijn corrupte opdrachtgever bedreigt zijn leven, maar ook agressieve agenten van Vasilev hebben het op hem gemunt. Zal het Frank lukken om zijn ‘pakketje’ veilig af te leveren en het er zelf ook levend vanaf te brengen?"
Transporter 3. Olivier Megaton. 2008. ***

Miami Vice 5.1 - Hostile Takeover

Hallelujah, een verlaat verjaardagsgeschenk van René, die dezelfde goedlachsheid uitstraalt als zijn naamgenoot uit Allo Allo. Een schatje! Het vijfde seizoen van Miami Vice cadeau. Een beetje oneerbiedig vanavond tijdens het sorteren van de was teruggedoken in die wondere wereld van de jaren '80, toen designer-tv-reeksen het scherm sierden.
"Crockett loses his memory and becomes a drug lord."
Als je de filmremake erbij haalt, merk je waar Mann zich het meest p geïnspireerd heeft. De diepgang veroorzaakt door het dubbelspel dat Sonny Crockett onbewust (geheugenverlies) speelt. Het zichzelf zo verdiepen in de materie dat je jezelf verliest
Hostile Takeover. Seizoen 5. Aflevering 1. Hostile Takeover. 1988.

vrijdag 23 oktober 2009

Op zijn Spaans 2

Om een verjaardag te vieren uiteindelijk in een Spaans restaurant tapas bar beland op het einde van de Hoogstraat (391), genaamd la Villa Rosa. Had eerder iets weg van een taverne, met een fake Julio Iglesias-schilderij en enkele bizarre trompe l'oeils die allesbehalve overtuigend waren. De kitsch droop er letterlijk vanaf aangezien het gezichtsbedrog 'authentieke scheuren' moest voorstellen, een retrolook als zouden we ons in de oudheid bevinden. Als carnivoor leek de vleesgrillschotel van de chef het aanlokkelijkst, een resem beestenhapjes die je maag ongetwijfeld zal vullen. De overgemarineerde smaak deed echter iets te veel vermoeden dat de versheidsdatum overschreden was. Dus afwachten of buiten het vullen er ook omkeren later aan te pas zou komen. Gespreksonderwerp was natuurlijk de revisie van al de afgelopen jaren. De zottigheden die je uithaalt. De mislukkingen waaruit je tracht te leren. De hoopvolle kijk naar de toekomst. Qua introspectie kon het alvast tellen! Merci.

donderdag 22 oktober 2009

Vrouwen komen van Venus, mannen van Mars. En Urasawa? Die is van Pluto!

Het leven zoals het is voor een doodgewone sukkelaar die te kampen heeft met opdringerige fans, gezondheidskwaaltjes, een tekortkomend libido, de generatiekloof, stadse betogingen en kwallen op het droge. Jean-Christophe Chauzy is laf. Vals stoerdoend probeert hij zijn mannetje te staan in deze geharde maatschappij, hij heeft er moeite mee om zich te manifesteren. Toch wekt de sukkelaar enorm veel sympathie op, net omdat de hem omringende massa banaler, agressiever, ondoordachter en absurder is in zijn gedragingen. Als een mini Woody Allen projecteert Chauzy zich, als een halve hypochonder die bij het minste in paniek schiet. Met een kleurrijk duivels genoegen brengt Chauzy die realistische wereld in beeld. Herkenbaarheid troef. Je lacht dan ook in de spiegel!
- Albert & C° 2
- Anders 1
- Arcadia Archief Luxe 8 - Musketiers
- Blauwbloezen 41
- Blauwbloezen 42
- fruits basket 8
- Gals! 6
- Kuifje Colocs en stock (Québécois)
- Kuifje kleuren-facsimilés 6
- Kuifje 6 HC
- Kuifje 6 SC
- Little Kevin 2
- Musketiers 2
- Neon Genesis Evangelion 9
- Pluto
- Van nature uit 1
- Zuster Maria-Theresa van Scherpenheuvel 1

woensdag 21 oktober 2009

Tussen vertalen en ver-talen

Hoewel Blotch van Blutch me in eerste instantie saai en weer typisch Frans gewauwel leek, heb ik dat vrij snel moeten herzien bij het lezen en bewerken van deze strip. Niet alleen is Blutch visueel erg zwierig met het penseel, inhoudelijk onderbouwt hij de strip strak rond de op- en ondergang van een omhooggevallen artiest. Eigenlijk is van een opgang zelfs geen sprake meer. De man stevent steevast op zijn onomkeerbare val af. Maar ook taalkundig is de schrijver/artiest verfijnd en biedt hij uitdagende mogelijkheden voor een vertaler. De Franse taal is nogal lyrisch en om die in even wollige zinnen weer te geven, heb je behoorlijk wat ruimte nodig. Daarom wordt er nogal eens gauw gesnoeid, dat merk je onder andere in het Blotch-kortverhaal over Hergé dat door Hester Tollenaar vertaald werd voor het magazine Eisner Beeldverhalen. Ze is zuiniger met de gegeven ruimte en hanteert de taalvariant van boven de Moerdijk! Is het vanwege het vluchtige, d'r vallen nuances weg. Ze buit de mogelijkheden van het medium niet ten volle uit door tekst en tekeningen te laten samenvallen/vloeien. Wanneer Hergé zijn nieuwe stripfiguur voor de eventuele toekomstige collega's op papier zet, zegt Hester simpelweg: "Zoiets". In de Glad IJs-versie is dat extra beklemtonend "Zo! Met één klare lijn" geworden (meteen verwijzend naar de alomvattende impact van Hergé's oeuvre) terwijl een andere artiest al schertsend en neerbuigend opmerkt "En heeft dat manneke ook een naam?", met de nadruk op het Vlaamse verkleinwoord. De Eisner-variant blijft beleefd: "Heeft u er al een naam voor?" Zo zit het vol met subtiliteiten waarbij een vertaler/bewerker vaak te vlug over het onderwerp pletwalst. Zo is de spotprent van Blotch over de loodgieter vrij direct, zonder insinuaties in de Nederlandse uitvoering: "Ik ken loodgieters die sneller werken dan jij!", terwijl ik koos voor "U bent ongetwijfeld de loodgieter die er het langst over doet om dit gat te dichten! terwijl hij onder de lavabo hangt en de schaars geklede dame op zijn gemak gadeslaat. Dat gat heeft wel degelijk een dubbele betekenis...
Op zich was dit al de uitdaging. Beter doen dan iemand anders. Nochtans was de Glad IJs-vertaling al af nog voor het in deze vorm werd gegoten. Mits mijn heraanschaf van een scanner kan je een vergelijkende studie uitvoeren. Zeg daarom niet zo maar vertaler tegen een ver-taler!
Voor wie zich ooit wil amuseren om minder vluchtig over het werk te gaan, kan deze handleiding van pas komen.
- Pag 1. Titelblad. Dat begint al goed, twee maal "toch" in eenzelfde tekstballon. Grrr. Neem typex in de aanslag!
- Pag 2. "De krachtige krik"... terwijl een instrument in de broek uitpuilt! Ja, ik hou van alliteraties.
- Pag 3. Achteraf heel veel spijt gehad om "Parijs" zowel in de titel als in de eerste verhalen specifiek te vermelden. Al kan je d'r een Montmartre-sfeer in opsnuiven, de opzet is volledig universeel. D'r lopen genoeg van die snoevers rond die dringend op hun plaats gezet moeten worden.
- Pag 4. Lucienne wordt Lucie. "Die sluwe, schalkse sloerie... ontbloot onderbroekje." En als het geen alliteratie is, dan assonantie: "Kleine del, lellebel."
- Pag 5. Hier durfde ik dus nog niet aan de auteursnamen te tornen. Goutelette (Gaudelette) en Larssinet (Larcenet) blijven. Guy Dejonckheere (oorspr. Monsieur Delapiche), verantwoordelijk uitgever van Casterman Nederlands, wordt de vervanger van de hoofdredacteur van het blad Fluide Glacial, toepasselijk omgedoopt tot Glad IJs. De boude Belg stelt zich voor op zijn James Bond: Rémi. Georges Rémi.
- Pag 6. De onbeschofte hooghartigheid van de Franse artiesten uit zich door te spotten met 'le petit belge', hoewel Blotch hem al ziet rondlopen in klompenvoeten! De gag met de loodgieter (zie hierboven, net als 'de klare lijn').
- Pag 7. Wat een verdienste van Blutch om meteen raak te schieten. Het zijn net kinderen, de dochter van de cociërge, die hij algemeen haat (4, kader 5), die dwepen met die succesvolle nieuwe strip "Kuifje". Het bewijs dat het inschattingsvermogen van deze kunstenaar met een artiestenoog volledig mank loopt. Trouwens, het kan niet genoeg herhaald worden wat voor 'n kunstenaarswerk Frits Jonker heeft afgeleverd: zelfs het verzoek om in kader 4 het ontsierende LIBR (van Librairie) te vervangen door BOEKH(andel) heeft hij zonder morren esthetisch uitgevoerd. Die man is een krak!
- Pag 8. Na Parijs, het speelveld uitgebreid naar Frankrijk! Kader 5 trouwens een tekstballon vergeten! Voor wie even kalligrafisch kan schrijven als Frits: "En dat ander tuig van allerlei pluimage!" Persvers en het sappige paar. We weten waarnaar hij wijst!
- Pag 9. Artiest Blotch haalt duidelijk inspiratie uit het dagdagelijkse leven. En zo zie je ook hoeveel respect hij heeft voor zijn (vrouwelijke) medemens: geen!
- Pag 10. Concurrent "Rire populaire" wordt "Ons Volkske" en "Jean Bonnot" is "Marc Sleen".
- Pag 11. Jean Bonnot is het pseudoniem van Franz Dewiller. Ideaal toch om de Marc Sleen-grap verder te zetten en hem te koppelen aa Marc Neels. Neels signeerde met zijn eigen naam de artistieke resultaten, voor het mindere stripmedium werd het Sleen!
- Pag 12. Schoothond versus pup. De toon is gezet: Blotch haat Sleen!
- Pag 13. Terwijl Blutch een hooglied aanheft, geeft mij dat de kans om poëtisch te rijmen. Hélène wordt lichtjes vervormd naar Helena (Nys), een knipoog naar dochter Vandersteen. Waarom ik Blotch "zeg eens foefje" laat zeggen ipv "dis: camion"? Het blijft me een raadsel. Om te zinspelen op haar foef terwijl hij met haar flirt?
- Pag 14. Jacques de Raynal wordt Jozef Nys, nog zo'n Vlaams stripicoon. Natuurlijk klopt de link met Helena (zijn moeder) dan wel niet, zucht!
- Pag 15. De hoog van de toren blazende blaaskaak! En tussendoor nog wat gerijm.
- Pag 16. Wederom een fout. In plaats van Maddy/Magdalena te koppelen aan Sleen, is ze de dame van Jozef Nys. Een tweede gemiste kans.
- Pag 17. En zo worden d'r weer twee anderen de artiestenwereld ingeloodst: Verhaegen en Geerts.
- Pag 18. Van favoritisme gesproken. "Neels versus sleeN". EEn tentoonstelling die liep in Het B-Gevaar toen het 200ste Nero-verhaal verscheen. Een twintigtal werken uit Sleens schaduwzijde Neels werden getoond! Blotch zegt trouwens: "Haha! Wat een krabbekoker!" Als die titel niet thuishoort in de Nero Klassiek-reeks!
- Pag 19. Zo'n kans kon ik niet laten liggen. Een bittere criticus die op alles en nog wat voortdurend commentaar geeft, daar kan ik mij één iemand perfect voor inbeelden!
- Pag 20. Het declameren van een stukje Guido Gezelle, altijd leuk!
- Pag 21. "Zeg het niet, een travestiet!" Wederom een strip waar ik mijn dood tegemoet ga.
- Pag 22. Net als op pagina 20, de verwijzing naar Tardi's "De stem van het volk."
En zo zijn d'r nog talloze verwijzingen (André van Duin; de Internationale; de spandoeken op pagina 28 en 30 zijn gelijkaardig met die van Chauzy's betoging in Van nature uit 1; Leo de Budt, alias Buth; Edmond Baudoin; seriemoordenaar Gekke Willempie, alias Willem Van Eijk vervangt de Parijse gek Landru; de kleine Goussein/Goossens wordt Vandersteen; Allo Allo op de achtergrond, the madonna with the big...) en knipoogjes die de strip anders doen klinken zonder de ware geest ervan te bezoedelen. Want De koning van Parijs blijft bovenal die pijnlijke schets van een schertsende figuur die dringend op zijn plaats moet gezet worden! Blutch doet dat perfect!

De één zijn dood is de ander zijn brood

"Naar aanleiding van het overlijden van Jef Nys bieden wij u hierbij de biografie van Jef Nys aan. Deze biografie verscheen reeds op 2 november 2005, het jaar dat onze stripheld Jommeke zijn 50ste verjaardag vierde. In bijlage vindt u eveneens een overzicht van de Jommeke stripalbums die beschikbaar zijn." Na het sombere persbericht dat de uitgever gisteren de wereld instuurde, haalt de commerciële realiteit ons in. Vier jaar heeft dit boek in de archieven gelegen, mocht het stof vergaren en bleek het onze aandacht niet meer waard. Nu komen ze d'r op het gepaste moment plotsklaps weer mee boven water. Wedden dat de uitgever marketinggewijs bij aankoop van het boek Jef Nijs' doodsprentje er gratis bijlevert. RIP of geRIPt?
Jef Nys - Ongekend veelzijdig.

maandag 19 oktober 2009

Bo Diddley op de hort

Van wanneer Villards roman De gitaar van Bo Diddley dateert, doet er niet toe. Het gegeven van een voorwerp dat van hand tot hand door verschillende samenlopen van omstandigheden wordt doorgegeven, is een weerkerend fenomeen. In strips zagen we het al opduiken in het zeer smaakvolle Mano en Mano. Met bravoure trouwens. Chauzy kan zich verbergen achter scenaristische adaptatie: Marc Villard. De auteur die zelf instaat voor de recyclage! Ofwel doet hij dat niet goed, ofwel is zijn basisroman niet bijster interessant uitgewerkt. Voortdurend verwacht je meer uitleg en achtergrondinformatie over de personen die de gitaar in handen krijgen. Alles verloopt vluchtig en mist inhoudelijke kracht, zonder dat er enige band gecreëerd wordt met de gitaar, laat staan de passerende figuranten. Villard schets een troosteloze buitenwijkwereld waar ieder voor zichzelf opkomt, als maatschappelijk gegeven interessant. De rondzwerven van de gitaar maakt alles irrelevant. De clou op het einde is nog leuk en doet het vlammetje even opflakkeren. Toch ben je ontgoocheld dat zelfs Chauzy geen extra punch weet toe te voegen. Te wijten aan de scenaristische adaptatie.
- Airborne 44 1
- Airborne 44 2
- Claire 21
- DirkJan 1
- DirkJan 2
- Geheim van de Traction 22
- Inuyasha 8
- Kaliber 5: Gitaar van Bo Diddley
- Koos Voos 1
- Pioniers van de Nieuwe Wereld 17

zondag 18 oktober 2009

Op zijn Spaans

Even werden de fysieke grenzen verlegd met een marathon. Hoe ver kan je gaan om jezelf te overtreffen? Alsof je competitief voortdurend uitgedaagd wordt om steeds beter te presteren. Echter van competitiviteit is geen sprake. Wel samenvloeiing, verstrengeling, éénwording. Je lijkt een onuitputtelijke bron die geniet van elke explosieve krachtinspanning. Alsof je spits zijnde voortdurend wordt aangemoedigd om te scoren. Met de juiste voorzetten, het gepaste samenspel, in team. Hoeveel keer werd hij d'r nu ingeknald? Minimum acht keer! En toch is het leven méér dan sport alleen.

vrijdag 16 oktober 2009

F*%ck Buttons

Benjamin John Power en Andrew Hung vormen het lawaaierige duo Fuck Buttons. Licht geklasseerd in de categorie Noise halen de twee Britten heel wat geluid uit hun elektronische/elektrische apparaten, aangedikt met microfoongeschreeuw alsof de volgende onverdoofde rituele schapenslachting nabij is. Hoe klinkt dat wanneer het live wordt opgevoerd?
In de rotonde van de Botanique mocht eerst HTRK zich manifesteren. Een zwakke introductie met vooral de bedenking: 'zij warmen het publiek niet op.' Een slechte plaats in de zaal (schuins achter de boxen) zorgde voor een minder indringende opdringing van het geluid. Het had immers gerust 'harder' mogen staan. Bovendien laten Hung en Power hun publiek niet vergapen aan (psychedelische) videobeelden waardoor je je niet laat afleiden en genoodzaakt de statische performance aanschouwt. Het makke publiek loopt zelden warm, danst amper en waagt het zelfs om te irriteren door te converseren in plaats van mee te floaten op de wave. Ja, het publiek, zelfs in een alternatief circuit, begint zich steeds snobistischer te gedragen en vergenoegt zich met storend gebabbel.
Gelukkig vind je troost in hun muziek. Van Tarot Sport en Street Horrrsing wordt een groot deel opgevoerd, verschillen met de CD-versie hoor je amper. Zonder het gevoel van afgehaspel te hebben, herbeleef je krachtig het plezier dat de twee mannen beleven in hun live recreatie. Aanstekelijk, al duurde het niet lang genoeg.
Naderhand van de gelegenheid gebruik gemaakt om de Fuck Buttons-CD's door Andrew Hung te laten signeren. Had duidelijk geen last van een Hungover.
Fuck Buttons. Botanique. 20u00.

woensdag 14 oktober 2009

Kunstige Kuifje en ruimtelijke Smurfen

Wat Goddin doet is een chaotische beschrijving neerpennen die je moeilijk kan ontleden in een tijdslijn omdat alle zaken voortdurend door elkaar lopen. Dat komt ongetwijfeld overeen met Hergé's hectisch leven, die voortdurend opgejaagd de ene na de andere opdracht tot een goed einde tracht te brengen. Toch stoort het om de persoonlijke fait divers verstrengeld te zien met de navertellingen van de passages uit albums (privé koppelen aan fictie, d'r zijn parallellen): een allegaartje aan informatie die er niet toe bijdraagt om het overzicht te bewaren. Redactionele begeleiding had dan ook geen kwaad gekund, of is het net daardoor dat er eenheid verloren gaat? Uiteindelijk lees je vooral om (pikante) details en invloedrijke passages in het leven van Hergé te ontwarren. Alleen al voor de facsimilé-afbeeldingen (pagina 36, Flupke als acrobaat), reproducties op basis van de originelen, is dit boek een lust voor het klare lijn-oog. Natuurlijk merk je hier bijzonder weinig van wanneer je de Kuifje-verhalen 'gewoon' leest. Goddin zet hierin -zij het in verkorte versie- enkele verwijzingen naar de actualiteit op het voorplan (nogmaals: niet gestructureerd). Toch een lezenswaardig boek.
- F.C. de Kampioenen 59
- Flo gebundeld 1
- Klein Suske en Wiske 15
- Kunst van Hergé 2: 1937-1948
- Nachtuil 1
- Rooie Oortjes deel 38
- Smurfen 6
- Stropke en Flopke 0
- Stropke en Flopke 1
- Stropke en Flopke 2
- Stropke en Flopke 3
- Stropke en Flopke 4
- Stropke en Flopke 5
- W817 21

dinsdag 13 oktober 2009

Spring in 't veld

Je weerstaat doodsangsten omdat je voor het eerst verantwoordelijk bent voor een volwaardig stripscript (oké, eigenlijk de tweede keer). D'raan beginnen is niks, ideeën spuien ook, of het zo complex maken dat zelfs de tekenaar d'r niet aan uit kan, wat een luxe. Alleen de afrondingspagina's ontbraken. Zevenentwintig van de uiteindelijke dertig heb je neergepend en wat blijkt: je trapt in dezelfde val als die waaraan degene die je vanalles verwijt lijden. Je hebt nog maar drie bladzijden en wil vanalles vertellen! Gelukkig was er ruimte voor een rijpingsproces terwijl de eerste platen op papier worden gezet. Door het alziend oog van de baas-artiest werden hier en daar dingen ten goede aangepast, echte onenigheden zijn er nooit geweest. Komen die er nu wel na het uitspuwen van het einde? Ik kan me voorstellen dat de tekenaar steigert bij het zien van het te verwachten resultaat. Precies een duel waarbij de ene de andere uitdaagt. Om nog beter te presteren! Opgelucht haal ik adem. Mijn cirkel is rond!

maandag 12 oktober 2009

Mannen met Smaak

MTV en JimTV, twee zenders waar ik mijn tijd absoluut niet meer aan wil verdoen. Waar blijft de periode dat oeverloos gezever en Osbourne-reality-TV je niet deed weglopen van de beeldbuis, maar je geweldig kon genieten van de ene clip na de andere. Video killed the radio star, MTV heeft zichzelf de das om gedaan. Enkel van Ray Cokes droom je nog hardop. Dus ontdek je inventieve muziekclipjes via andere kanalen. Pluk ze weg bij Youtube en ze komen toch in de huiskamer terecht. Het liedje kende je ongetwijfeld: leuke funk-disco met een aanstekelijk ritme: Squeeze me van Kraak en Smaak. De prachtige vertellende clip hoort thuis in een kortfilmfestival. En wil je hilarisch lachen, bekijk dan zeker hun erotisch getinte educatieve Money in the bag.

zondag 11 oktober 2009

Romeinse Adelaars

Ondertussen heeft Marini het metier zodanig onder de knie gekregen door zijn medewerking met Stephen Desberg, dat deze Zwitserse vogel de vleugels uitslaat om volledig zelfstandig de stripwereld te veroveren met een traditioneel epos. Traditioneel in de zin van: voorspelbaar, klassiek en voor een groot publiek. En daar is niets mis mee, want je zie-zintuigen worden gestreeld met mooie plaatjes, je hersenen gevoed met een portie Romeins drama. Een mix van Gladiator, Murena en Ben Hur, zo gefabriceerd om de commerciële wereld te veroveren. En dat lukte wonderwel, want in één ruk was de eerste oplage uitverkocht.
- Adelaars van Rome 2
- Balletjes
- Chris Crack 1
- Hondius 2: Het is Nurks konijn
- Humor in beroepen 15: Advocaten
- Kraaienhove 33
- Lanfeust Queeste 1
- Lanfeust Queeste 2
- Mooie Navels 4
- Rechter 1

zaterdag 10 oktober 2009

Tien op tien

Telkens How We Left Fordlandia door de boxen schalt, heb je het gevoel te sterven. Zo mag mijn heenvaart klinken! Da'S te melancholisch als achtergrondmuziek en doet je hunkeren naar een verleden dat er niet meer is. Van een pijnlijke snaar raken gesproken. Uit egocentrisch masochisme zet je dat nog een keer op, veronderstellend dat je dit keer wél klaar bent om die zee te bevaren.
- Blauwbloezen 5
- Cordelia 10
- Drakenbloed 4
- Esther Verkest 7
- Hara Kiwi 5
- Kort & Triest 2
- Stropke en Flopke 6
- Tschaï 6
- Verbeelde Gedichten: JJ Slauerhoff
- Yu-Gi-Oh 20
Hé, België heeft gewonnen. Dan lukt het wel, wanneer d'r niks op het spel staat!

vrijdag 9 oktober 2009

20 jaar Spotlight - De Havik

"In de ogen van de een is hij Yann de Kermeur, een Bretons edelman met een duister verleden. Voor de ander is hij de Havik, een vermaard piraat. Hij wordt echter door iedereen gevreesd. Wanneer hij wordt beschuldigd van een moord die hij niet heeft gepleegd, bevindt hij zich alleen tegenover de haat van zijn aanklagers... De Havik moet zijn vleugels uitslaan om zijn tegenstanders uit te dagen op zijn favoriete terrein: de woeste oceaan. Deze historische reeks vertegenwoordigt op schitterende wijze het genre van het klassieke avontuur in de collectie Spotlight." Heerlijk amusement in de vorm van een klassiek piratenverhaal. Alles wat je je bij dit genre ook maar kan inbeelden, is hiervoor niet van toepassing. De Havik is dynamisch, avontuurlijk, spannend en bovenal schitterend getekend. Pellerin ontpopt zich tot een tweede Juillard.
- De Havik 1 HC
- De Havik 1 SC
- De Havik 2 HC
- De Havik 2 SC
- De Havik 3 HC
- De Havik 3 SC
- De Havik 4 HC
- De Havik 4 SC

donderdag 8 oktober 2009

20 jaar Spotlight - Theodoor Cleysters

"Slik. Frank Le Gall put zo maar eventjes uit de grootvaderlijke familiegeschiedenis van moeders zijde (Théodore-Charles Le Coq) om een schitterend relaas te brengen over een opgroeiende jongen en diens zintuiglijke waarnemingen met Theodoor Cleysters als kapstok. Wondermooie, schilderachtige beelden (de strandscène, pagina 28; het déjeuner sur l'herbe-impressionisme op pagina 5) gekoppeld aan lyrische bewoordingen. "Iedereen die kwam kijken had zijn dromen en bedenkingen bij zich. Ik vond de dood triest: ik kon me niet beheersen en huilde bij het zien van deze tonnen dood vlees. Ik had de indruk dat een dode walvis veel doder was dan een dode bij." Le Gall voelt perfect de finesse en sensibiliteit aan van de elfjarige jongen. De verwondering, de beleving, de observatie. Bovendien is het kleurenpallet dat Le Gall gebruikt zo overdonderend alsof je de vier seizoenen herbeleeft. Dromerig nostalgisch. Uniek."
En nu vlug even kennismaken in de Cirio.
- Theodoor Cleysters 5 HC
- Theodoor Cleysters 5 SC
- Theodoor Cleysters 7 HC
- Theodoor Cleysters 7 SC
- Theodoor Cleysters 8 HC
- Theodoor Cleysters 8 SC
- Theodoor Cleysters 9 HC
- Theodoor Cleysters 9 SC
- Theodoor Cleysters 10 HC
- Theodoor Cleysters 10 SC
- Theodoor Cleysters 11 HC
- Theodoor Cleysters 11 SC

woensdag 7 oktober 2009

My name is Earl 2.23 - The Trial

Qua overacting is Joy de absolute kampioene. Ze heeft dan ook alle redenen om theatraal uit de hoek te komen: hoe ontvlucht ik mijn eigen celstraf.
"Earl is a character witness for Joy's trial, but he soon learns that the only way Joy will get out of a conviction and her third strike is to falsely confess to the crime himself."
Net als in de vorige aflevering (vriendschap en ambitie) buit de reeks het emotionele niet uit. Je geraakt enorm ontroerd door de handelingen van de hoofdpersonages en geniet met volle tranende teugen van de gelukzaligheid die hierin opgevoerd wordt. Het leven zoals is. Of neen, het leven zoals het zou moeten zijn: liefde, leed, delen, opoffering. Twee keer achtereen diep geraakt. D'r is duidelijk een gevoel van gemis.
My name is Earl. Seizoen 2. Aflevering 23. The Trial. 2006.

20 jaar Spotlight

Met de promotieactie rond 20 jaar Spotlight, moeten heel wat titels uit de reeks herlezen en besproken worden. Dit is er eentje die in 2007 aan bod kwam. Vandaag en de komende dagen volgt de rest. "Wat een luxe kan Frank Le Gall zich veroorloven. Zijn hoofdpersonage zweeft constant rond in een ruimte vol geheimzinnigheden, zonder dat het de lezer stoort. Zonder zelfs dat we behoefte hebben om meteen naar de ontknoping te verlangen. Als een voortkabbelend beekje borrel je op de golvingen van Cleysters' geestestoestand. D'r broeit iets en we zullen het geleidelijkaan te weten komen. Dit zesde deel is een enorm rijk album vol nevenpersonages, die uiteindelijk nergens toe dienen, maar die toch voor een weelderige setting zorgen. Hoe Le Gall erin slaagt zijn semihumoristische stijl zo intens te koppelen aan realistische dramatiek, het is een kunst."
- Aria 2
- Aria 3
- Aria 6
- Aria 7
- Aria 10
- Aria 13
- Aria 14
- Aria 15
- Aria 16
- Aria 17
- Aria 18
- Aria 20
- Aria 21
- Aria 22
- Aria 16 HC
- Aria 17 HC
- Aria 18 HC
- Theodoor Cleysters 1 HC
- Theodoor Cleysters 1 SC
- Theodoor Cleysters 2 HC
- Theodoor Cleysters 2 SC
- Theodoor Cleysters 3 HC
- Theodoor Cleysters 3 SC
- Theodoor Cleysters 4 HC
- Theodoor Cleysters 4 SC

dinsdag 6 oktober 2009

My name is Earl 2.22 - Get a Real Job

Een aanvulling op Earls lijst die van hem vereist om ook een échte job te zoeken. Het plekje waar hij zich begeeft is ongeïnspireerd en blust hem al na één dag uit. Earl wil meer. Niet achter, maar voor de schermen werken.
"Earl and Randy get jobs in the shipping department at an appliance store. But Earl really wants to work in the front as a salesman, which gets him in hot water with both his fellow shipping workers and the salesmen."
Het acteerwerk is een beetje zielig. De mannen zijn vooral onnatuurlijk en overtuigen niet in hun verheerlijking van de dagdagelijkse sleur waaraan ze verknocht zijn en de continue vete tussen de magazijniers en de toonzaalverkopers is opgeblazen artificieel. En TOCH geraak je geëmotioneerd wanneer de bezielde Earl alles op alles zet terwijl zijn makkers van toen hem in de steek laten. Gelukkig herkennen die magazijniers hun eigen kortzichtigheid en zetten daardoor de scheve situatie recht. De eenvoud om met weinig middelen zo'n verheerlijking van doorzettingsvermogen weer te geven, is aandoenlijk. Dat raakt! Dat inspireert! Net wat ik nodig had.
Een verhaal over ambities die gekortwiekt worden door de naijver van de collega's.
My name is Earl. Seizoen 2. Aflevering 22. Get a Real Job. 2006.

maandag 5 oktober 2009

De grafische roman

Af en toe begeef ik mij tussen het reële volk en verkondig ik het woord aan eventuele uitdragende apostelen. Al hoopte ik op een forfait van de weinige geïnteresseerden, zodat het bijeensprokkelen van allerhande achtergrondinformatie geen beslag zou leggen op mijn zondagnacht, edoch, negentien zieltjes vonden de weg naar de bibliotheekschool van Gent om gedoopt te worden in het bad van de Grafische Roman.
Hiermee had ik alvast de grenzen geopend: "De recente, veelvuldige aandacht in de pers voor de Grafische Roman (oa via auteurs als Marc -Verder- Legendre en Judith -De maagd en de neger- van Istendael, de boeken rond Bob Dylan en Johnny Cash) laat uitschijnen dat het nieuwe en verfrissende fenomeen in opmars is en eindelijk de erkenning krijgt die ze verdient. Onzin natuurlijk. De Grafische Roman is vooral een marketinginstrument van uitgevers om het beeldverhaal enige sérieux te geven en dit terwijl de strip zelf al voldoende bewezen heeft zijn mannetje te kunnen staan tussen al de andere kunsten."
Die ettelijke uren opzoekingswerk naar de juiste definitie van wat de Grafische Roman nu precies is, bevestigde mijn vermoeden. Het is een niet te omschrijven begrip dat te pas en te onpas wordt gebruikt om elitair afwijkende strips boven een bepaald niveau te verheffen, een niveau waar ze vaak zelfs niet aan voldoen. Een soort van excuustruus om deze boeken aan een anderslezend publiek te verkopen. De ene zegt zus, waardoor je bepaalde titels -die alles in huis hebben om hen als een grafische roman te bestempelen- MOET uitsluiten, de andere zegt zo, met een omgekeerd evenredig effect. Hier alvast enkele interpretaties met cursief daarachter een persoonlijke commentaar.

1. Online opleiding grafische roman
"Om de vraag 'wat een grafische roman is' te beantwoorden, moet eerst worden vastgesteld a) wat een roman is, b) wat een strip is en c) wat een grafische roman is.
Een roman (literatuur) wordt meestal omschreven als een lange fictieve prozavertelling die normaal gesproken over menselijke relaties gaat en waarbij de plot verteld wordt door middel van handelingen, uitspraken en gedachten van de personages. Een strip betekent dat er plaatjes in staan. Een stripverhaal wordt gevormd door een serie van afbeeldingen die een verhaal vormen. Het is een kortverhaal of een aflevering in een langer verhaal. Een Grafische roman is dus een lang fictief verhaal in de vorm van plaatjes."

Afhankelijk van hoe je 'lang fictief verhaal' invult, mag je dus eigenlijk alle strips omschrijven als een grafische roman. Een concreet voorbeeld, ook al verscheen het episodisch: De Killer. De eerste cyclus van vijf delen omvat zo maar even 320 bladzijden, is een fictieve prozavertelling over de (on)menselijke relaties van een huurmoordenaar waarbij de plot verteld wordt door middel van handelingen (de actie), uitspraken en gedachten (expliciet: de voice-over) van de hoofdpersoon in de vorm van plaatjes!

2. Joost Pollman en zijn Abecedarium van de grafische roman
"De graphic novel is in opmars. Wereldwijd verschijnen literaire werken die niet alleen geschreven maar ook getekend zijn. Beeldromans zou je ze moeten noemen, maar die term is gekaapt door de keukenmeidenlectuur. Grafische romans dan maar. Will Eisner begon ermee in 1978 toen hij A Contract with God publiceerde en in het voorwoord pleitte voor een geestverruiming van de stripkunst. De Amerikaanse schrijfster Myla Goldberg geeft als definitie van de grafische roman: 'Een complexe vertelling in een pakkende visuele omgeving.' Verstripte literatuur is een genre op zich. Dat wil niet zeggen dat het huwelijk tussen roman en strip altijd even gelukkig is. In Nederland werkt Dick Matena aan een getrouwe verstripping van De Avonden: wel een prachtig sfeerbeeld, maar geen wezenlijk nieuwe roman. En daar gaat het om bij een omzetting in een andere discipline: het muteren van de bestaande stof met behulp van de stijlmiddelen die eigen zijn aan het nieuwe medium. Zo heeft tekenaar David Mazzucchelli een zeer geslaagde versie gemaakt van Paul Austers Broze Stad, waarbij hij het stripidioom benut om patronen (puzzelstukken) en metamorfoses in beeld te brengen die een romancier alleen in het abstracte kan omschrijven. De grafische roman is heel vaak een auteursstrip (zoals je ook auteursfilms hebt), terwijl bij het klassieke stripalbum een strikte verdeling bestaat tussen tekenaar en scenarist, soms aangevuld door mensen voor het inkten en inkleuren. In een auteurstrip is de auteur dus heer en meester, dame en meesteres, wat veel meer mogelijkheden schept voor een persoonlijke benadering. Eind jaren tachtig stonden er stripmakers en stripmaaksters op voor wie de buitenwereld vooral een afspiegeling was van hun eigen binnenwereld. Ze hadden het vaak over seks, maar dan niet met de ongebreidelde geilheid die hun collega’s uit de underground van de jaren zestig en zeventig typeerde. Een ongelukkige adolescentie bleek een goudmijn voor de autobiografische stripmakers, want talloze werken gingen (en gaan) over complexen, frustraties, eenzaamheid en vervreemding. Kampioen van deze stroming is Chris Ware, de auteur van Jimmy Corrigan, the smartest kid on earth. Over een periode van zeven jaar is deze roman in losse deeltjes voorgepubliceerd, zoals dat in de stripwereld heel gebruikelijk is en zoals dat ook in de belletrie heel gewoon was toen men nog feuilletons uitgaf." (Joost Pollman is journalist o.a. in De Volkskrant en directeur van de Haarlemse Stripdagen)

Hier komt de klemtoon te liggen op de auteurstrip. In zijn shortlist echter oa V for Vendetta, gemaakt door TWEE personen, een tekenaar en een schrijver, dus hoeveel concessies hebben zij naar elkaar toe niet gedaan?; én Taniguchi met L'homme qui marche, de mangaka die een arbeidsentourage heeft via een studio. Tot zo ver de eenmanscreatie! Eveneens frappant is het accepteren van een 'roman' die oorspronkelijk in losse deeltjes werd voorgepubliceerd. Ware, Clowes, Moore & Lloyd, Sim, Seth, Sacco, Brown, Satrapi, ... slechts weinigen hebben de brok grafische literatuur in een ruk gemaakt, laat staan gepubliceerd!

3. Stephen Weiner in The 101 best graphic novels, A guide to this exciting new medium
"Comics have never been more creative or more intelligent. Graphic novels have shown comic art can be astounding, the stories real and human or complete wondrous escape limited only by the talent and imagination of the artist. In an age of hype and ham-handed Hollywood froth, comics in graphic novels might be the most refreshing discovery you can make. A sophisticated story, told in comic book format, in one full-length book. Pollmans kritiek op Weiner: de lijst van 101 grafische romans die de auteur opsomt is een allegaartje van de meest uiteenlopende genres. Bij nadere bestudering blijkt Weiner bereid alles te ridderen tot graphic novel wat er uitziet als een met tekeningen gevulde paperback. En hij is de enige niet. Toen Barbara Stok haar korte stripverhalen in pocketvorm bundelde, kwam Vrij Nederland prompt en onterecht met het label grafische roman."

Wie mag het zich uiteindelijk veroorloven diens album te bestempelen als een grafische roman. De uiteenlopendheid in Pollmans shortlist, inderdaad, het 'gewone' avontuur wordt gebannen, gaat soms van historische hervertellingen, familiegebeurtenissen, navelstaarderij, (auto)biografie waarbij ik automatisch aan het raamverhaal van Welkom in Boboland moet denken, het softere Meneer Johan, of wat dacht je van Paul Jester. Alleen de verpakking is anders. Dit zijn dezelfde onderwerpen in het gewone Europese albumformaat van 48 of 56 bladzijden. Bannen die boeken, zij horen absoluut niet thuis in een grafische romancontext want visueel zijn ze niet baanbrekend! Onzin natuurlijk. De anekdotische vertellingen in zowel Bobo als Paul Jester hangen netjes aan elkaar en vormen een onderdeel van een groter geheel. Uiteindelijk wordt op het einde van het album de cirkel mooi rondgemaakt. Met een persoonlijke touch!

4. Anoniem forumcitaat
"Een grafische roman is gewoon een iet wat dikkere strip die in principe op zichzelf staat. Dat is het verschil. En zelfs over dit minieme verschil kan flink wat gedebatteerd worden, want Watchmen, toch wel een grondlegger qua graphic novels, werd gepubliceerd in 12 delen. Er zijn massa's stripreeksen die geen 12 delen halen, en niemand zal hen nochtans grafische romans noemen. Er zijn trouwens ook grafische romans die absoluut niet dik zijn. Dus eigenlijk zie ik, tot nu toe, weinig tot geen verschil tussen een strip en een grafische roman, en de bijzonder dunne scheidingslijn die er misschien is, wordt continue doorbroken."

Zonder hoogdravende theorieën slaat deze nuchtere man (hij had een avatar van Corto Maltese, vandaar de vermoedelijke mannelijke veronderstelling) de nagel op de kop. Want het experimentele of persoonlijke kan evenzeer in een kortverhaal voorkomen, neem Kristof Spaeys 'Gegijzeld' in Façade, een vormelijke, filmische aanpassing van het klassieke stramien.

5. Laurens Bontens
"Will Eisner zette het in 1978 al op zijn boek A Contract with God, graphic novel of grafische roman werd de term voor de meer serieuze stripverhalen. Het leed van anderen wordt in de gewone strip als vermaak getoond. In het volwassen en poëtisch beeldverhaal, die vaak over persoonlijke ellende gaat, wordt er eerder empathie opgeroepen. De Maus boeken van Art Spiegelman kun je niet meer gewoon strip noemen. Ze zijn niet mooi getekend maar door verhaal en onderwerp ontzettend boeiend. Grafische romans gaan vaak over het verwerken van geestelijke groeistuipen. Daniel Clowes publiceerde zijn strips eerst in Eightball, een blad dat er op het eerste gezicht uitziet als een gewoon comicboekje. Daarna kwamen ze in boekvorm uit, zoals zijn Ghostworld over zoekende pubermeisjes en Pussey over een striptekenaar. Veel stripauteurs, met als een van de bekendste Robert Crumb, verwerken hun eigen leven in grafische romans. Mijn persoonlijke favoriete grafische auteur is Cris Ware met zijn Acme Novelty boeken. Ik kan ook genieten van Blankets, de prachtige dikke pil van Craig Thompson over een christelijke jongen die kunstenaar wordt. Het zijn heus niet alleen Amerikaanse boeken die mijn aandacht opeisen. Veel serieuze Europese strips vond ik al goed. In Nederland worden de meeste grafische romans uitgegeven door Oog en Blik. Prachtige vertalingen zoals Ventilatoren van Seth, maar ook Nederlandse boeken zoals Toen Wij Van De Duitsers Verloren van Guido van Driel. De filmische kwaliteit van een beeldverhaal leent zich prima om een volwassen en sfeervol verhaal te vertellen."

Ook hier de klemtoon op auteursgebonden materiaal, al dan niet geserialiseerd uitgegeven en naderhand gebundeld.

6. Esther Gasseling van uitgeverij Xtra
“'In grafische romans heb je vaak historische achtergronden waarin een verhaal over eenzaamheid, geloof, hoop en liefde zich afspeelt. Grafische romans zijn vaak ook honderden pagina's dik. Het is soms erg moeilijk om te weten welke verhalen in de categorie grafische roman thuishoren. Grafische romans worden in de Verenigde Staten inmiddels beschouwd als volwaardige literatuur. Ze zijn daar al jaren een gigantisch succes. Terwijl gewone strips nog in stripspeciaalzaken worden verkocht, wordt de helft van de grafische romans in de reguliere boekhandel aan de man gebracht. In Europa is het succes wat uitgebleven. De meeste mensen zijn opgegroeid met Suske en Wiske en snappen niet dat er iets bestaat als een beeldverhaal voor volwassenen.' Journalist Luc Borgmans van Onderox voegt aan dit interview inleidend toe: 'De grafische roman is een stripverhaal met literaire pretentie. Een roman die op bepaalde momenten overgaat in een stripverhaal en daarna weer doorlopende tekst wordt. Graphic novel heet deze mengvorm.'"

Dat Borgmans zijn boekje te buiten gaat door op basis van de twee exemplaren die hij in zijn handen gestopt krijgt alles over dezelfde kam te scheren, is natuurlijk ongehoord. Kortzichtigheid troef. En zo iemand schrijft dan over het fenomeen. Ook de Xtra uitgeefster weet weinig relevants aan te brengen. De opmars van de grafische roman in de VS? Tienduizend exemplaren van een Eisner verbleken nog steeds met de honderd- à tweehonderdduizend X-Men- of Superman-verhalen!

7. Sanne Miltenburg Sanne in De grafische roman - Vertellingen in een visueel jasje - Scriptie 2005
De grafische roman: eigenschappen
"De inhoud is dus het wezenlijke verschil tussen strip en grafische roman. Maar wat verstaat men dan precies onder die inhoud? Daarvoor moeten we het begrip ‘grafische roman’ ontleden. Het eerste gedeelte slaat op de vorm, het tweede, ‘roman’, staat als het ware voor de inhoud. Een analyse van dit woord zal ons helpen om het totale begrip beter te begrijpen. Roman: een verhaal wat het bestaan bestudeert door middel van taal. Door het schrijven van een roman toont een auteur zijn persoonlijkheid, zijn schrijfstijl, een bepaalde periode, en natuurlijk het verhaal zelf. De roman fungeert ook als een spiegel: de lezer herkent er zichzelf in, in mindere of grote mate. Zo kunnen we de grafische roman dus zien als een complexe vertelling, in een visueel jasje aan de man gebracht. In vergelijking: in het stripverhaal worden vooral uiterlijke gebeurtenissen getoond, de held gaat van de ene plek naar de ander en beleeft menig avontuur. Als lezer zul je niet snel het ‘diepere wezen’ in de persoon ontdekken. Ook hebben de karakters van stripverhalen vaak een klein aantal lagen: ze zijn of moedig of bang, maar veel meer kom je niet over ze te weten. Omdat er dus in feite niet veel verteld wordt, moet de energie vooral uit aangedikte gebeurtenissen komen: achtervolgingen, seksueel getinte scènes en doodsbedreigingen. De held moet minimaal 5 keer per dag met de dood bedreigd worden, anders is het niet spannend genoeg. De grafische roman pakt dit heel anders aan, het geheel is beter uitgewerkt en vooral aan de innerlijke gebeurtenissen wordt aandacht besteedt, het zielenleven van de karakters. Ook de onderwerpen zijn zeer divers, van politieke dilemma’s tot het jeugdtrauma van een tienermeisje. Het kan over grootse zaken gaan of zich concentreren op een enkel individu. Naast de ‘literaire’ kwaliteit van de werken is er ook het visuele aspect. In Eisner’s A contract with God, werd er al een beetje afgestapt van de klassieke beeldformule, maar erg duidelijk zichtbaar is het niet. Toen er gaandeweg door anderen meer grafische romans werden gemaakt en het genre zich uitbreidde en dus ook ontwikkelde, verwierf de grafische roman meer typische eigenschappen."
Het gebruik van de beeldtaal
"De tekeningen moeten het verhaal vertellen naar de lezer toe, zij vertalen datgene wat de schrijver oorspronkelijk heeft bedacht. Het idee erachter kan nog zo goed zijn, als het visueel onduidelijk is zal het publiek er niet veel aan hebben. De gekozen vorm van de grafische roman, indien goed gekozen, kan het verhaal versterken. Grafische romans hebben een lossere ritmiek dan het traditionele stripverhaal, waarin het verhaal hokje voor hokje wordt verteld. Bij de grafische roman bepaalt het verhaal het gebruik van het beeldende materiaal. Bovendien is er een synthese van beeld met tekst die vaak verder gaat dan de normale stripverhalen. Tekst wordt bijv. in de tekeningen zelf geschreven, waardoor er een grotere eenheid ontstaat. In bijvoorbeeld Kraut, een werk van Peter Pontiac, krijgt het beeldverhaal de vorm van een brief met illustraties. Er kan dus erg afgeweken worden van de normale formule voor het gebruik van beeld en tekst. Er bestaan ook grafische romans waarbij geen tekst wordt gebruikt. Hierbij geven de beelden genoeg informatie of er wordt veel aan de interpretatie van de lezer overgelaten. Een paar voorbeelden hiervan zijn De stad, Gods Man, en Q. Een werk met alleen beelden kan dus ook een grafische roman worden genoemd, maar een werk met alleen tekst is en blijft een gewone roman."
Voordelen van het beeldverhaal
"Door middel van een grafische roman kan een schrijver completer een verhaal vertellen dan wanneer hij alleen gebruik kon maken van tekst zonder beelden. De vorm geeft extra mogelijkheden. Een schrijver kan hierdoor spelen met het letterlijke en figuurlijke. De beeldelementen van het stripverhaal kunnen benut worden om puzzelstukken (patronen die later in het verhaal een geheel vormen) en metamorfoses in beeld te brengen die anders alleen maar konden worden omschreven. Zo worden ingewikkelde zaken meteen een stuk helderder. En dit is nog niet alles. Sommige onderwerpen zijn onuitsprekelijk of taboe, en dit kan visueel opgelost worden. Hierbij kan bijvoorbeeld aan de gruwelijke gebeurtenissen tijdens de holocaust worden gedacht. Beelden zeggen vaak meer dan honderden woorden. In Maus wordt het beeld van continu rokende schoorstenen gebruikt om aan te geven dat er geen eind komt aan het gruwelijk doden van mensen. En niet alleen subtiele beeldtaal is een oplossing voor problematische onderwerpen. Ook door het gebruik van komische of karikaturale tekeningen kunnen absurde gebeurtenissen soepel worden verteld. Dit zie je duidelijk terug in de serie Meccano van Hanco Kolk. De grafische roman zou gezien kunnen worden als een werk dat de zintuigen van de lezer sterk aanspreekt en beroert, via zowel beeld als taal. Op deze manier kan de werking sterker zijn dan zowel de kunst van het schrijven dan welk beeldend kunstwerk dan ook. Uiteindelijk is de grafische roman dus een nieuwe vorm van visueel vertellen die het gewone stripverhaal ontstegen is en er naderhand los is van gaan staan."
Persoonlijke touch
"Opvallend vaak is de grafische roman een auteurswerk. Dat betekent dat de persoon erachter schrijver én tekenaar is en dus zowel het verhaal creëert als de bijbehorende beelden. Dit zorgt ervoor dat hij alles kan beïnvloeden en heer en meester is over het geheel. Dit is heel wat anders bij de productie van het klassieke stripalbum, waar er vaak een strikte verdeling bestaat tussen tekenaar en scenarist, soms aangevuld in de technische hoek door mensen voor het inkten en inkleuren. Wanneer er bij een grafische roman toch sprake is van een duo, moeten die personen een zeer hechte samenwerking hebben om tot een puur werk als de grafische roman te kunnen komen. Dit is bijvoorbeeld het geval bij Schuiten en Peeters, bekend van het project De Duistere Steden. Doordat bij een grafische roman dus vaak één persoon verantwoordelijk is voor het geheel wordt de vorm persoonlijker, aparter. Deze past niet meer in de traditionele vorm van het stripverhaal. De mensen achter grafische romans komen uit een grafische wereld, ze zijn bijvoorbeeld striptekenaars of illustratoren, in ieder geval denken ze én grafisch én hebben ze een goed verhaal te vertellen."
Therapie voor de makers
"De verhalen zelf worden naast de vorm ook steeds persoonlijker. Het zijn vaak autobiografische werken, waarin een ongelukkige jeugd een populair onderwerp is. Talloze werken gaan over complexen, frustraties, eenzaamheid en vervreemding. Een goed voorbeeld hiervan is: Jimmy Corrigan, the smartest kid on Earth van Chris Ware. Het maken van een beeldverhaal kan dan bijna als een pelgrimstocht worden gezien: de schepper ervan komt in het reine met zichzelf doordat trauma’s en belangrijke gebeurtenissen een eigen plek krijgen in het verhaal. Zo verwerkt Goblet bijv haar incest in het verleden (Portrets Crâches) en Peter Pontiac het foute verleden van zijn vader (Kraut) De schrijvers maken het verhaal niet eens zozeer voor het lezerspubliek, het is vooral voor henzelf bedoeld. Toch zorgt de persoonlijke betrokkenheid van de maker ervoor dat er een werk met veel diepgang wordt gecreëerd."
Nadelen
"Dit persoonlijke wordt niet altijd gewaardeerd en kan zelfs woede oproepen. Auteurs nemen een risico door het openbaar maken van autobiografisch (geïnspireerde) werken. In Een deken van sneeuw gaat het over de jeugd van Graig Thompson waarin hij zich uit de christelijke omgeving ontworstelde. Zelf zegt hij erover: ‘Blankets is een meditatie van mezelf, tien jaar later, op mijn puberteit. (…) Mijn ouders waren verontwaardigd over mijn boek. Ze zeiden: welk recht heb jij om onze privé-levens publiek te maken? De kerkgemeenschap zag Blankets als een afwijzing van het christelijk geloof. ‘This book bears witness to the devil!’ Maar zo zie ik dat helemaal niet. Het gaat ook over de bescherming die geloof kan bieden.’"
Valkuilen
"Ondanks de genoemde kenmerken blijft het moeilijk een grafische roman te onderscheiden van een alledaags stripverhaal en dit niet alleen door de gedeelde beeldvorm. Er zijn genoeg stripverhalen die de eerder genoemde inhoudskenmerken voor een gedeelte bezitten en daarom al snel tot ‘grafische roman’ worden omgedoopt. Bovendien zijn er ook nog te weinig richtlijnen bekend aan zowel de uitgevers als het lezerspubliek om het een van het ander te onderscheiden. Veel verhalen zijn twijfelgevallen, zoals De Avonden van Dick Matena. Hij heeft een literair welbekend werk vertaald in een stripverhaal. Een typische grafisch roman, zal men dan al snel zeggen, aangezien het van een roman afgeleid is. Maar het tegendeel is waar. De Avonden is en blijft een stripverhaal. Ondanks de inhoud van literaire kwaliteit en het prachtige tekenwerk heeft Matena niets wezenlijks nieuws aan het beeldverhaal toegevoegd. Het wordt gewoon niet persoonlijk genoeg. Hieruit valt een conclusie te trekken: de bewerking van andermans verhaal kan nooit een grafische roman zijn. Het verhaal moet origineel, eigen zijn. En er zijn meer valkuilen bij het eerlijk toekennen van de titel ‘grafische roman’. Maaike Hartjes schrijft grappige dagboekjes, met een voor haar zo kenmerkende simpele stijl. Ze vertelt de gebeurtenissen uit haar leven met veel bescheidenheid en humor. Persoonlijker kan bijna niet, aangezien het als een visueel dagboek kan worden beschouwd. Maar is dit genoeg voor een grafische roman? Ze geeft uiteindelijk geen mening over de afgebeelde gebeurtenissen, ze is meer een toeschouwer die het op grappige manier navertelt en er verder geen boodschap mee wil overbrengen. Daarom verdient haar werk het stempel grafische roman niet. Nu zijn we al heel wat wijzer geworden over de grafische roman."
Conclusie
Er zijn al verschillende kenmerken van opgenoemd, die ik hieronder op een rijtje zet:
• Het werk is op volwassenen gericht
• Er worden belangrijke thema’s naar voren gebracht in het verhaal
• De hoofdpersoon is niet zozeer een held/heldin
• De verhalen staan op zichzelf en niet in dienst van een serie
• Er wordt een persoonlijke boodschap overgebracht
• Vaak is het werk autobiografisch
• Vaak is er sprake van een auteurswerk
• Het verhaal bepaalt de gekozen stijl
• De gebruikte, persoonlijke stijl versterkt de boodschap
• Indien beide aanwezig (verregaande) synthese van tekst met beeld

Een pluim voor deze uitgebreide analyse. Bovendien spit de auteur ook enkele strips diep uit, dus zoek het pdf-bestand en erken Miltenburgs grondige analyses. Ook hier merk je dat de klemtoon ligt op de auteurstrip en dat het welafgebakende terrein dat je verwacht, moeilijk te definiëren is. Wat doe je dan met Watchmen en V for Vendetta, Sin City en The Dark Knight returns? Toch klassiekers in het genre.

8. Remco Wetzel Remco in Graphic novels voor dummies
De nominatie van Marc Legendres Verder voor de Libris Literatuurprijs van dit jaar heeft nogal wat stof, en een hoop verwarring, doen opwaaien. Het ging hier namelijk niet om een ‘gewone’ roman maar om een ‘beeldroman’. Het belangrijkste discussiepunt was de vraag of je een ‘graphic novel’ wel kunt nomineren voor een literatuurprijs, wat de vraag deed rijzen of de ‘grafische roman’ überhaupt wel de moeite van het serieus nemen waard is. Menig lezer zal zich echter vooral hebben afgevraagd waar in vredesnaam over ging. Wat is nou eigenlijk een graphic novel, beeldroman of grafische roman en wat moeten we ermee?
Wat is een graphic novel?
Die eerste vraag is het makkelijkst te beantwoorden: een graphic novel is niets meer en niets minder dan een strip. U kent het wel, zo’n boekje met plaatjes en tekstballonnen. De term werd bedacht door de Amerikaanse stripmaker Will Eisner, die vond dat zijn boek A Contract With God (1978) meer weg had van een literaire roman dan van de Spider-Mans en Donald Ducks die de stripcultuur in zijn land domineerden. Vandaar ‘graphic novel’, in het Nederlands te vertalen als beeldroman of grafische roman. Enigszins vreemd is het natuurlijk wel dat, wanneer we het hebben over strips met artistieke of literaire ambities, er meteen een andere, nogal pretentieuze, benaming nodig is. Natuurlijk is er een wereld van verschil tussen Art Spiegelmans Holocaustdrama Maus en Suske en Wiske, net zoals er een wereld van verschil is tussen Citizen Kane en Rambo 3, maar dat verandert niets aan het feit dat ze tot hetzelfde medium behoren en dus eigenlijk geen aparte benaming zouden moeten hebben. We noemen Citizen Kane immers ook niet ‘fotografisch drama’ of iets dergelijks. Dit heeft alles te maken met de culturele status van de strip, die beduidend lager is dan die van de film. Hoe die culturele status zo laag komt is een vraag waaraan je flink wat academische proefschriften zou kunnen wijden maar het feit is dat vrijwel iedereen bij strips aan kleurrijk infantiel vermaak denkt, en dat ‘strips voor volwassenen’ vooral associaties oproept met het soort lectuur dat men doorgaans in een discrete papieren zak meeneemt. Dat is trouwens niet verwonderlijk: de strip is nu eenmaal de laatbloeier onder de kunsten en het wordt daarom nooit helemaal serieus genomen. En vergeleken met de hoeveelheid strips voor de jeugd is de serieuze strip een marginaal verschijnsel dat bovendien pas zo’n zestig jaar na de geboorte van het medium is opgekomen. Dat is jammer, want de strip heeft veel te bieden. Het gaat te ver om hier alle formele kenmerken van de strip uiteen te zetten dus ik zal me beperken tot een van de meest voor de hand liggende, maar ook interessantste aspecten: de strip is uniek in de manier waarop het zich van zowel woorden als beelden bedient die je, in tegenstelling tot een film, op je eigen tempo tot je neemt. Het feit dat je tegelijkertijd leest en beelden bekijkt maakt het lezen van een strip tot een unieke leeservaring, waarbij het woord en het beeld elkaar kunnen versterken, tegenspreken of op welke manier dan ook met elkaar spelen. Het feit dat een strip een concreet object is dat je in je hand hebt opent daarnaast nog een aantal extra mogelijkheden. Of, zoals de Britse stripschrijver Alan Moore zegt: ‘You don’t have to rewind the video and then pause it, you just flick back. Easy. And so it enables the comic book writer, the inventive writer, to utilize all those advantages and come up with really clever structures that would be lost in a film, but when they’re frozen on the page where everyone can see how clever you are for all time, it works perfectly.’
Een nieuwe vorm van literatuur?
Veel belangrijker dan de specifieke technische kenmerken van de strip is echter de vraag of de strip inhoudelijk de moeite waard, of zelfs literair kan zijn. In potentie wel. Net zoals elk ander medium is de strip in staat om een veelvoud aan genres, leeftijdscategorieën en niveaus te bedienen. Ook al is het historisch gezien nog weinig gebeurd, het is zeker mogelijk om strips te maken die zich qua complexiteit en formele structuur kunnen meten met literatuur. Een goed voorbeeld hiervan is het al eerder genoemde Maus van Art Spiegelman, het verhaal van hoe Spiegelmans vader de Holocaust overleefde. Een opvallend aspect aan Maus is dat Spiegelman ervoor heeft gekozen om alle personages uit beelden als dieren, een techniek die juist associaties oproept met kinderstrips, zoals die van Disney. Deze visuele metafoor, waarbij Joden als muizen en Duitsers als katten worden uitgebeeld, verandert een stereotype uit de strip, het pratende dier, in iets bijzonder grimmigs omdat het eveneens speelt met de raciale stereotypen die ten grondslag lagen aan de Nazi-ideologie. Het feit dat Spiegelman in de tekst zich hardop afvraagt of deze visuele metafoor wel toepasselijk is, maakt dat Maus, naast een aangrijpend verhaal over menselijk lijden, vooral ook een verhaal is over Spiegelman zelf: over de rol die hij als auteur speelt in het verwoorden en verbeelden van zijn ouders’ trauma’s en over de vraag hoe betrouwbaar biografische teksten zijn."

Duidelijker kan je niet zijn. Je hebt genres binnen de strip. Detective, horror, drama, (auto)biografie, science fiction, fantasy, humor, allen hebben ze grafisch iets te vertellen als geheel.

9. Karin van Wylick in De Negende volgens Eisner
"Kwaliteit en Kunst, met hoofdletters, zijn toch niet te associëren met het beeldverhaal? Will Eisner voert deze discussie al zijn hele leven. Zijn grote verdienste is dat hij het niet bij discussies heeft gelaten. De omvangrijke produktie van deze Amerikaanse tekenaar laat zien dat de strip op vele manieren gemaakt kan worden. Zijn in het geval van Eisner strips Kunst, of niet? Met behulp van een aantal kenmerkende thema's uit de strips van Eisner, zoals melodrama, humor, vrouwen en het weer, proberen we te ontdekken waarin hij dan precies verschilt van andere tekenaars. In 1972 is Eisner 55 jaar en wil hij alleen nog maar strips maken voor eigen genoegen. Zijn verhalen na 1978 zijn van een totaal andere inhoud en structuur. Het heeft er alle schijn van dat de zakenman de kunstenaar meer ruimte wil laten. Niet alleen de visuele techniek is belangrijk, maar ook de emotionele inhoud van een strip hoort aan kwaliteitseisen te voldoen. In zijn grafische romans laat Eisner zien dat de kenmerken van de roman -het beschrijven van handelingen van personen in verband met hun karakter en innerlijk leven- wel degelijk te vertalen of te bewerken zijn voor het stripverhaal. Dat Eisner deze stripvorm belangrijk acht maakt hij o.a. duidelijk in het boek Comics & sequential art: 'De toekomst van de grafische roman ligt in het kiezen van waardevolle thema's in combinatie met het experiment van vorm en inhoud.' Volgens Eisner behoort de strip tot sequential art, oftewel: een logische volgorde van een aantal beelden achter elkaar. 'Strips schrijven vereist speciale vaardigheden en is niet te vergelijken met het schrijven van een roman. Het is enigszins te vergelijken met het schrijven van toneelstukken, met de kanttekening dat de schrijver ook de verbeelder of de tekenaar is.'"

Da's dan het theoretische aspect hoe een strip verschilt van een ander medium.

10. Plaatjes met tekst of grote literatuur?
"In hoeverre kan een beeldroman opgenomen worden in de shortlist van een gerenommeerde literaire wedstrijd, concreet Marc Legendres Verder voor de Libris Literatuurprijs?
Op zich is daar niets mis mee, het zou dan de literaire kwaliteiten van een stuk naar waarde kunnen schatten. Maar strips zijn bovenal een ander, apart, exclusief medium. Noch het één (literatuur), noch het ander (film of animatie). Alsof je een filmscript, theatermonoloog of liedjestekst plotsklaps mag nomineren voor een even geldige reden, zoals jurylid Reynebeau aanhaalt dat de selecte club er ons op wil wijzen dat literatuur veel ruimer is dan mainstream. Natuurlijk springt Toon Horsten opportunistisch op de kar om deze 'open geest' te bejubelen en moedigt verantwoordelijken aan. Waardoor in de toekomst misschien alle andere uitgevers, die evenzeer zogezegde 'graphic novels' uitkotsen, hun literaire pretenties opeisen omdat ze baanbrekend zijn en zich buiten het ordinaire begeven. Neen, dank u. De aangehaalde voorbeeldige Vanistendael en Randall C hebben zekere capaciteiten, ja. Of je ze kan plaatsen naast groten der Nederlandstalige schrijfaarde?
In hoeverre kan je twee verschillende disciplines met elkaar meten? Tekstueel staan ze niet gelijkwaardig, want de ene heeft ruimschoots voldoende aan minimale bewoordingen omdat de rest beeldend ingevuld wordt.
Vandaar ook dat het zo moeilijk is om de perfecte strip te vinden. Bij de ene zijn de tekeningen subliem en het verhaal slechts middelmatig. De andere biedt dan weer een schitterende plot, terwijl het grafisch weinig te bieden heeft. Het erge is dat Verder daartussenin niet eens dobbert. Waar Dave McKean wél handig met de computer wist om te springen om diens beelden te bewerken in een getekende context, gebruikt Legendre de getekende lijn als een minimaal instrument om een getekende schijn te wekken. Veel artisticiteit komt hier niet aan te pas. Waarom dan ook het stripmedium gebruiken en het als een grafische roman bestempelen? Eisner mag met de eer gaan lopen als pionier van het genre, in Europa hadden we ook onze opzienbarende bijdrages: de Duistere Steden-albums, De Chninkel, HP en Guiseppe Bergman. Casterman deed het uitdrukkelijk met hun Wordt Vervolgd Romans. Of ook de Vrije Vlucht-collectie met daarin De eeuwige oorlog en andere evenwaardige klassieke grafische romans. Da's uit de grabbelton des verleden opgevist. Of wat dacht je van Hanco Kolks Meccano, daar kan je niet omheen qua literaire en beeldende impact. De vergelijking met Verder houdt dan ook snel op."

Kijk dus verder dan je neus lang is. Deze commentator is al even pretentieus dan de term Grafische Roman die hij afkraakt! En excuses, het gegoogle bracht me uiteindelijk hier terecht, zelf was ik er niet opgekomen!

11. A suivre op Wikipedia France
"À Suivre est un mensuel de bande dessinée belge disparu, publié par les éditions Casterman, dont le premier numéro est paru en février 1978 et dont l’ultime numéro (239) est paru en décembre 1997. La maquette originale de À Suivre est Étienne Robial. Son rédacteur en chef, Jean-Paul Mougin, voulait utiliser ce support pour donner ses lettres de noblesse à la bande dessinée, notamment en affirmant que les bandes publiées n'étaient pas des «séries» traditionnelles mais des chapitres de romans - on ne parlait pas encore de «roman graphique» mais c'est de cela qu'il s'agissait. La revue privilégia donc «le roman dessiné» de qualité et débusqua de nombreux talents en leur laissant une totale liberté (noir et blanc, peinture, crayonné…) avec comme seule contrainte de ne pas dépasser 10 pages par numéro. Certains auteurs ont chapitré leurs histoires en plusieurs épisodes, d'autres ont pris la forme de nouvelles indépendantes. La plupart des œuvres étaient ensuite regroupées en album cartonné classique ou en album souple (collection Romans (à suivre)) aux editions Casterman."

In de goeie oude tijd toen Tardi, Manara, Schuiten & Peeters, Servais, Sokal en tal van anderen hun fantasie ongebreideld loslieten op de maagdelijke vellen van het weekblad Wordt Vervolgd. Tal van grafische romans werden gecreëerd!

12. Mike Chinn in 'Schrijven en illustreren van de Grafische Roman'
Eerst de definities: een roman wordt meestal omschreven als ‘een lange fictieve prozavertelling, die normaal gesproken over menselijke relaties gaat en waarbij de plot verteld wordt door middel van handelingen, uitspraken en gedachten van de personages.’ Een strip betekent dat er plaatjes in staan. Een grafische roman is dus een lang fictief verhaal in de vorm van plaatjes. Een stripboek zou dan een kort verhaal of een aflevering in een langer verhaal zijn. Of niet?
Dit gaat helaas niet op. Romans gaan over mensen: veel personages die interacties aangaan en het verhaal sturen, waardoor de hoofdpersonen en de beginstituatie aan het eind grote veranderingen hebben ondergaan. Het korte verhaal gaat gewoonlijk over een idee, de gevolgen voor een groepje personages of een gemoedstoestand. Veel maandelijkse stripboeken, om een analogie te gebruiken die vaak voorkomt in dit boek, lijken meer op afleveringen van tv-series van vroeger, toen de orde altijd werd hersteld aan het einde van de aflevering. Wat voor rare dingen er ook gebeurden in het verhaal, aan het eind leek het of er niets gebeurd was. Hierdoor konden de afleveringen in willekeurige volgorde uitgezonden worden. Een grafische roman is echter een complete film."

Tja, de sukkelaar stelde een handleiding samen hoe je ocharme een grafische roman moet tekenen. Terwijl je eigenlijk voor een groot deel ondergedompeld wordt in de wereld van de superheld. Uiteindelijk kan je met het begrip alle kanten uit!

Weg het vooroordeel omtrent de strip als zijnde minderwaardig. En we hebben daar geen specifiek label voor nodig om het te opwaarderen. Want voor je het weet krijgt iemand zo'n als grafische roman omschreven strip in handen à la Een bodemloos bestaan en valt deze persoon in een bodemloze put waaruit hij nooit meer wil komen om nog andere confrontaties aan te gaan met meerderwaardige exemplaren.
Uiteindelijk lag de hele voorbeeldstapel vol met allemaal voorbeelden van strips die evenzeer onder de noemer Grafische Roman kunnen ondergebracht worden: het sprookjesachtige Garulfo, het theatrale Sabels en Galjoenen, het epische Arthur, het lyrische India Dreams, het literaire Ibicus, het poëtische Inkt van toen, het persoonlijke Meneer Johan, het historische De Loopgravenoorlog en dies meer...